Pan-European Gathering of History Teachers, 23-25 Νοεμβρίου 2023

Αλεξάνδρα Κανέλλου

Στις 23-25 Νοεμβρίου 2023 συμμετείχα ως εκπρόσωπος του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (ΟΙΕΕ) στην πανευρωπαϊκή συγκέντρωση εκπαιδευτικών που διδάσκουν Ιστορία (Pan-European Gathering of History Teachers). Η συνάντηση διοργανώθηκε από την Euroclio European Association of History Educators στο Μπέργκαμο της Ιταλίας και συμμετείχαν περισσότεροι από σαράντα εκπαιδευτικοί από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.

Στόχος της συνάντησης ήταν να εξετάσει την ένταξη επίκαιρων ζητημάτων όπως η περιβαλλοντική βιωσιμότητα, η μετανάστευση και η συμπερίληψη στη διδασκαλία της Ιστορίας. Ο τρόπος εργασίας ήταν ο χωρισμός σε ομάδες (group discussions) στις οποίες συζητήσαμε κατά τη διάρκεια των τριών ημερών κάθε ένα από τα παραπάνω θέματα, ένα ανά ημέρα. Η σύνθεση των ομάδων ήταν διαφορετική κάθε φορά ώστε να επιτυγχάνεται η αλληλεπίδραση με όσο το δυνατόν περισσότερους/-ες συναδέλφους. Τα συμπεράσματα αυτών των συζητήσεων θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα της Euroclio με ανοιχτή πρόσβαση σε μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, σε εκπαιδευτικούς όσο και σε εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Εύστοχη ήταν  η επιλογή των διοργανωτών να διεξάγονται οι συνεδρίες μας σε διαφορετικό ανά ημέρα χώρο είτε ιστορικού ενδιαφέροντος είτε άμεσα σχετιζόμενου με τα υπό συζήτηση θέματα. Έτσι, η υποδοχή και η πρώτη μας συνεδρία έλαβε χώρα στη Mπρέσια, αδελφή πόλη του Μπέργκαμο, και στο μουσείο Santa Giulia, ένα μοναστηριακό συγκρότημα στο οποίο έρχεται κανείς σε επαφή με την ιστορία της περιοχής από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τις μέρες μας. Η συζήτηση στις ομάδες ξεκίνησε την πρώτη ημέρα με τη θέση που έχει η περιβαλλοντική βιωσιμότητα ως θέμα στα προγράμματα διδασκαλίας της Ιστορίας των διαφορετικών χωρών, πώς θα μπορούσε να ενταχθεί σε αυτά και αν υπάρχουν ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν διδακτικά.

Οι συνεδρίες της δεύτερης ημέρας πραγματοποιήθηκαν στο Ίδρυμα Dalmine, στην ομώνυμη περιοχή λίγο έξω από το Μπέργκαμο. Πρόκειται για τις εγκαταστάσεις ενός εργοστασίου το οποίο διατηρεί πλούσιο αρχείο της διαδρομής του στο χρόνο και προσφέρει ξενάγηση και εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία που το επισκέπτονται. Από το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Βιομηχανικής Κληρονομιάς και στον φιλόξενο χώρο του συζητήσαμε στις υπο-ομάδες το θέμα της μετανάστευσης ως περιεχόμενο στα προγράμματα Ιστορίας των διαφορετικών χωρών. Στην ολομέλεια ανταλλάξαμε απόψεις για τη δυνατότητα αξιοποίησης αυτής της ιστορικής γνώσης για την βαθύτερη κατανόηση των μεταναστευτικών ροών στην εποχή μας.

Στη συνέχεια μάς περίμενε μία από τις πιο ουσιαστικές εμπειρίες αυτής της διοργάνωσης, η επίσκεψή μας στο Δημοτικό Σχολείο Verdellino Zingonia στο οποίο οι ιταλοί συνάδελφοι κάνουν πολύ ουσιαστική συμπερίληψη. Το σχολείο βρίσκεται και αυτό στη βιομηχανική περιοχή του Dalmine που προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης και έτσι πάνω από το 50% του μαθητικού πληθυσμού είναι παιδιά μεταναστευτικής καταγωγής όπως και παιδιά με αναπηρίες. Σε αυτό το περιβάλλον είχαμε την ευκαιρία λιγότερο να μιλήσουμε και περισσότερο να ακούσουμε τους συναδέλφους δασκάλους να εκφράζουν τις αντιλήψεις και τις πρακτικές τους, οι οποίοι μάλιστα μας επέτρεψαν να παρακολουθήσουμε και διδασκαλίες που διεξάγονταν εκείνη τη στιγμή. Η επαφή με εκπαιδευτικούς που εφαρμόζουν και υλοποιούν τη συμπερίληψη ήταν το πιο σημαντικό ερέθισμα που μας δόθηκε για να πειστούμε ότι αυτή είναι εφικτή όταν υπάρχουν εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται και πιστεύουν σε αυτή. Θετική εμπειρία συμπερίληψης είχαμε και από την επίσκεψή μας σε γυμνάσιο της περιοχής και στην έκθεση έργων ζωγραφικής που είχαν ετοιμάσει οι μαθητές και οι μαθήτριες. Έχοντας πάρει αυτά τα τόσο αισιόδοξα και ενδυναμωτικά ερεθίσματα  έγινε στη συνέχεια και η δική μας συζήτηση τόσο στις υπο-ομάδες όσο και στην ολομέλεια γι’ αυτό το τρίτο ζήτημα της διοργάνωσης,  τη συμπερίληψη.

Οι εργασίες της συνάντησής μας ολοκληρώθηκαν την τρίτη ημέρα στην εκπληκτική Aula Magna του άλλοτε μοναστηριακού συγκροτήματος στο οποίο στεγάζεται το Πανεπιστήμιο του Μπέργκαμο. Εκεί είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε μαθητές -μαθήτριες  των β/θμιων σχολείων της περιοχής να καταθέτουν τις δικές τους απόψεις για τα θέματα που μας απασχόλησαν ενώ οι δικές μας ομάδες συνέθεσαν σε ενιαίο κείμενο όλες τις απόψεις που ακούστηκαν και καταγράφηκαν στη διάρκεια των τριών ημερών της συνάντησης.

Αξιολογώντας συνολικά την παραπάνω συνάντηση αντιλαμβάνεται κανείς ότι ήταν μια πλούσια εμπειρία τόσο ως προς το περιεχόμενο των συζητήσεων και την ανταλλαγή απόψεων όσο και ως προς τη γνωριμία με συναδέλφους από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες που μοιραζόμαστε το ίδιο ενδιαφέρον για τη διδασκαλία της Ιστορίας.

Για μία εκπαιδευτικό της τάξης είναι σημαντικό να γνωρίζει τον τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος της Ιστορίας στις σχολικές τάξεις άλλων χωρών και ποιες προκλήσεις ή δυσκολίες αντιμετωπίζουν εκεί οι συνάδελφοι. Ποιες μέθοδοι και ποια μέσα χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση της ιστορικής γνώσης, ποιες αρχές της Διδακτικής της Ιστορίας ακολουθούνται, ποια είναι η στοχοθεσία του Αναλυτικού Προγράμματος για το μάθημα. Η σύγκριση εμπλουτίζει τον/την εκπαιδευτικό σε ιδέες και διευρύνει την οπτική του/της σε σχέση με τη διδασκαλία του μαθήματος.

Ως  προς το περιεχόμενο των συναντήσεων θα έλεγα ότι κάποιες προσεγγίσεις συναδέλφων ήταν ενδιαφέρουσες, άλλες επιφανειακές και κάποιες λίγες μαρτυρούσαν μια διάθεση για μεγαλύτερη εμβάθυνση στα υπό συζήτηση θέματα. Η στοχοθεσία και το πλαίσιο των συζητήσεων ήταν χαλαρά, γεγονός που δημιουργούσε ένα ευχάριστο κλίμα για την ανταλλαγή απόψεων, από την άλλη όμως δεν ενθάρρυνε ιδιαίτερα την σε βάθος ανάλυση και επεξεργασία θέσεων.

Τέλος, ίσως έχει νόημα να αναφέρω και τη συμμετοχή μου μαζί με 3 άλλους συναδέλφους στη δημιουργία σύντομων οπτικοακουστικών ιστοριών στις οποίες μιλάμε για προκλήσεις που έχουμε αντιμετωπίσει στην τάξη κατά τη διδασκαλία του μαθήματος. Ήταν μια πρωτοβουλία της Euroclio και σύντομα αυτά τα βίντεο θα αναρτηθούν και θα είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα της.

Συνολικά ήταν μια ενδιαφέρουσα και ενδυναμωτική εμπειρία που έγινε και πολύ ευχάριστη καθώς συνδυάστηκε με ξεναγήσεις από Ιταλούς συναδέλφους στο μακραίωνο ιστορικό παρελθόν της πόλης, με επισκέψεις σε μουσεία και σε πανέμορφες πλατείες, σε καθεδρικούς ναούς και σε ένα πλήθος μνημείων.

Επομένως, οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον ΟΙΕΕ που μου πρόσφερε την ευκαιρία να έχω αυτή την όμορφη εμπειρία που με εμπλούτισε από κάθε άποψη!